Ανάπτυξη ασυνόδευτων παιδιών

Η εργασία με παιδιά πρόσφυγες απαιτεί μια πολιτισμικά ευαισθητοποιημένη συμπεριφορά που βασίζεται στο σεβασμό, καθώς και μια ανοιχτή στάση σε σχέση με το υπόβαθρο, τις αξίες και τις εμπειρίες του παιδιού.

Είναι σημαντικό:

• να αναγνωρίζουμε και να σεβόμαστε το παιδί, στο πλαίσιο του ρόλου που θέλει και μπορεί να αναλάβει εντός της οικογένειας, με βάση την ανεξαρτησία που ανέπτυξε κατά το ταξίδι του, τη θρησκεία του, την ανάγκη επικοινωνίας με τη βιολογική του οικογένεια, τις τραυματικές εμπειρίες και την απώλεια που βίωσε,
• να δείχνουμε ενδιαφέρον και σεβασμό για τις αντιλήψεις του παιδιού σε σχέση με την ασθένεια, τις εξηγήσεις που δίνει και τις πιθανές λύσεις,
• να διευκολύνουμε το παιδί ώστε επικοινωνεί με τη βιολογική του οικογένεια, εφόσον είναι εφικτό, και να επιτρέπουμε στην οικογένεια να συμμετέχει στην ευημερία, την ανάπτυξη και τη διαδικασία χορήγησης ασύλου του παιδιού,
• να αξιολογούμε τους κινδύνους: πίεσης από διακινητές, βίας σχετιζόμενης με εγκλήματα τιμής εφόσον το παιδί αρχίσει να αποκλίνει από τους κανόνες, ακρωτηριασμού γυναικείων γεννητικών οργάνων (FGM) και καταναγκαστικού γάμου¹.

 
Τα περισσότερα ασυνόδευτα παιδιά στην Ευρώπη αναπτύσσονται καλά εφόσον έχουν βασική ασφάλεια, καλή υποστήριξη και κατανόηση, και επαρκές κοινωνικό δίκτυο. Το αναλυτικό υλικό του προγράμματος ALFACA περιγράφει τρόπους υποστήριξης των ασυνόδευτων παιδιών με αναπτυξιακά προβλήματα. Αυτά τα παιδιά χρειάζονται επιπλέον υποστήριξη για την προσωπική τους ανάπτυξη. Το υλικό ασχολείται με μια σειρά προβληματικών προσκολλήσεων και ψυχολογικών θεμάτων που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την ανάπτυξη νέων ασυνόδευτων παιδιών, όπως τραύματα, κατάθλιψη, αυτοκτονική συμπεριφορά και ακατάλληλη συμπεριφορά. Παράλληλα το υλικό περιλαμβάνει τρόπους παροχής συγκεκριμένης ψυχολογικής βοήθειας στους πρόσφυγες. Αρκετά θέματα εξετάζονται από διάφορες οπτικές γωνίες, βάσει των εμπειριών από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, γεγονός που βοηθά τους επαγγελματίες να επιλέξουν την προσέγγιση που είναι η πλέον κατάλληλη για την ιδιαίτερη κατάστασή που αντιμετωπίζουν.

Το υλικό ALFACA δημιουργήθηκε κυρίως για εξειδικευμένους επαγγελματίες. Προσφέρει στοχευμένη εκπαίδευση για όσους ενδιαφέρονται να υποστηρίξουν τα ασυνόδευτα παιδιά σε θέματα προσωπικής ανάπτυξης, όπως θεραπευτές, ψυχολόγους, επιστήμονες της συμπεριφοράς και άλλους επαγγελματίες διαφορετικών τομέων θεραπείας. Το αναλυτικό υλικό είναι διαθέσιμο εδώ .

Περισσότερες πληροφορίες για την ανάπτυξη των ασυνόδευτων παιδιών βρίσκονται στις ακόλουθες δημοσιεύσεις:

• Crossing borders: Trauma and resilience in young refugees. Marieke Sleijpen; 2017. Boom; 1 edition; ISBN-10: 9024409403; ISBN-13: 978-9024409402 (Αγγλικά)
• The trajectories of unaccompanied refugee minors: Aspirations, agency and psychosocial well-being. Marianne Vervliet; 2013 (Αγγλικά και Ολλανδικά).
• A first assessment of the needs of young refugees arriving in Europe: what mental health professionals need to know. Hebebrand; J., Anagnostopoulos; D., Eliez; S. et al., European Child & Adolescent Psychiatry (2016); τόμος 25; τεύχος 1, Π. 1-6.
• Kinderen, gevlucht en alleen; een interculturele visie op de begeleiding van vluchtelingenkinderen. Marjan Schippers; 2017 (Ολλανδικά. Η αγγλική έκδοση θα είναι διαθέσιμη το 2019).

Κατάρτιση: «Life Projects» («Σχέδια Ζωής»)

Το Συμβούλιο της Ευρώπης ανέπτυξε το «Life Projects for unaccompanied migrant minors: A handbook for front-line professionals» (2010) («Σχέδια Ζωής για ασυνόδευτους ανηλίκους μετανάστες: Εγχειρίδιο για τους επαγγελματίες της πρώτης γραμμής»). Πρόκειται για πρακτική κατάρτιση και παροχή συμβουλών σε επαγγελματίες της πρώτης γραμμής που εμπλέκονται στο σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αναθεώρηση των σχεδίων ζωής, όπως ορίζονται στη σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης CM/Rec (2007) 9 της Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη μέλη σχετικά με τα σχέδια ζωής για τους ασυνόδευτους ανήλικους μετανάστες.

Το εγχειρίδιο είναι διαθέσιμο εδώ.

Εργαλείο: «Working with the unaccompanied child» («Συνεργασία με το ασυνόδευτο παιδί»)

Στο πρόγραμμα CONNECT (2014), το Nidos στην Ολλανδία ανέπτυξε το εργαλείο ‘Working with the unaccompanied child’ («Συνεργασία με το ασυνόδευτο παιδί»). Βασιζόμενο στη πολυετή του πείρα, το Nidos πιστεύει ότι η καθοδήγηση και η υποστήριξη των ασυνόδευτων παιδιών απαιτεί ειδική εμπειρογνωμοσύνη διαφορετική από εκείνη που απαιτείται για άλλα παιδιά της φροντίδας νέων που μεγάλωσαν στην Ολλανδία. Το εργαλείο αποσαφηνίζει τις ειδικές γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται για την επαγγελματική φροντίδα των ασυνόδευτων παιδιών μεταναστών που ζουν στην Ευρώπη. Το εργαλείο είναι διαθέσιμο εδώ.

Εργαλείο: οδηγοί για την αντιμετώπιση των παιδιών με τραύματα

Αυτοί οι οδηγοί προορίζονται για γονείς, αλλά περιέχουν και πολλές χρήσιμες πληροφορίες για τους επιτρόπους. Οι οδηγοί είναι διαθέσιμοι στα Αγγλικά , Αραβικά, Κουρδικά (Kurmanji) και Περσικά . (από το Ομοσπονδιακό Επιμελητήριο Ψυχοθεραπευτών, Γερμανία)

Κατάρτιση: Εναλλακτικής Οικογενειακή Φροντίδα (ALFACA)

Στο πρόγραμμα ALFACA (2017), το Nidos (Ολλανδία) και οι συνεργάτες του ανέπτυξαν την κατάρτιση στην Εναλλακτική Οικογενειακή Φροντίδα (ALFACA). Η ενότητα 1 της εκπαίδευσης επικεντρώνεται στην εργασία με ασυνόδευτα παιδιά, ενώ η ενότητα 2 εξετάζει την οικογενειακή φροντίδα. Η εκπαίδευση αποτελείται από μια ηλεκτρονική πλατφόρμα μάθησης στα Αγγλικά και ένα εγχειρίδιο στα Αγγλικά, Γερμανικά, Γαλλικά, Ολλανδικά, Ιταλικά, Ελληνικά, Τσέχικα, Δανικά και Σουηδικά. Επιπλέον, προσφέρει περαιτέρω βιβλιογραφία (για παράδειγμα, σχετικά με την καθοδήγηση σε περιπτώσεις απειλών για την προσωπική ανάπτυξη) και εργαλεία στα Αγγλικά. Όλα είναι διαθέσιμα εδώ.

Εργαλείο: πλαίσιο γνώσεων για επιτρόπους

Η Υπηρεσία Επιτροπείας της Σκωτίας ανέπτυξε ένα Πρακτικό Εγχειρίδιο το 2013, το οποίο περιλαμβάνει ένα χρήσιμο πλαίσιο γνώσεων για τους επιτρόπους στο Προσάρτημα 4 (σελίδες 90-94).

Εκπαιδευτικό Υλικό για τους επιζώντες τραυματικών εμπειριών

Στη Φινλανδία, το πρόγραμμα Transcultural trust: Supporting transcultural belonging among unaccompanied children and young people (Διαπολιτισμική Εμπιστοσύνη: Υποστήριξη της διαπολιτισμική ένταξη των ασυνόδευτων παιδιών και των νέων) (ιστοσελίδα στα Αγγλικά) έχει οργανώσει εκπαίδευση για τους επιζώντες τραυματικών εμπειριών και την κοινωνική υποστήριξη στην καθημερινή ζωή των ασυνόδευτων παιδιών. Το υλικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όσους εργάζονται με ασυνόδευτα παιδιά. Το υλικό και για τις δύο εκπαιδευτικές συνεδρίες είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο στα Φινλανδικά .

Βιντεοσκοπημένη διάλεξη σχετικά με τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες φροντίδας τραυμάτων